Αντικείμενο της Πράξης είναι η ενδελεχής μελέτη των δυνατοτήτων αξιοποίησης οργανικών υπολειμμάτων της Κεντρικής Αγοράς Αθηνών (Ο.Κ.Α.Α.) για την εκτροφή προνυμφών εντόμων και κατ΄ επέκταση την παραγωγή πρωτεΐνης με στόχο τη μείωση της εξάρτησης των σιτηρεσίων της τσιπούρας και του λαβρακιού από τα ιχθυάλευρα. Η εκτροφή παραγωγικών εντόμων με σκοπό τη διατροφή των ζωικών οργανισμών τα επόμενα χρόνια αναμένεται να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στα πολυπαραγοντικά προβλήματα του υπερπληθυσμού, της κλιματικής αλλαγής και της γενικότερης περιβαλλοντικής υποβάθμισης και έλλειψης τροφής. Πρόκειται για μια αναδυόμενη βιομηχανία, υποστηριζόμενη από διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις, καθώς εμπλέκει επιστημονικά θέματα, όπως η διαχείριση υπολειμμάτων, η εκτροφή εντόμων, η παραγωγή ζωοτροφών, η αποτελεσματικότητα τέτοιων τροφών στην ανάπτυξη και την ευζωία. Στο πλαίσιο της Πράξης τα οργανικά απορρίμματα από την Ο.Κ.Α.Α. αξιολογoύνται ως υποστρώματα ανάπτυξης προνυμφών δύο ειδών εντόμων, του μεγάλου σκαθαριού των αλεύρων Tenebrio molitor και της μαύρης μύγας των απορριμμάτων Hermetia illucens, ενώ καταρτίζονται πρωτόκολλα παραγωγής των εντομαλεύρων για την ενσωμάτωση σε ιχθυοτροφές, σε διάφορα ποσοστά υποκατάστασης, και η αξιολόγησή τους ως πρώτες ύλες στα σιτηρέσια της τσιπούρας και του λαβρακιού.
Οι στόχοι της Πράξης περιλαμβάνουν: α) την ανάπτυξη τεχνικής, επιστημονικής και οργανωτικής γνώσης για την παραγωγή εντομάλευρων με την αξιοποίηση των οργανικών υπολειμμάτων από την Ο.Κ.Α.Α. για την παραγωγή πρωτεΐνης προνυμφών εντόμων με στόχο τη μείωση της εξάρτησης των σιτηρεσίων της τσιπούρας και του λαβρακιού από τα ιχθυάλευρα σε εκμεταλλεύσεις υδατοκαλλιέργειας και β) την ανάπτυξη τεχνικής και επιστημονικής γνώσης για την υποκατάσταση ιχθυάλευρου από εντομάλευρο και προσδιορισμός των βέλτιστων ποσοστών υποκατάστασης για τη βιώσιμη χρήση των πόρων στην υδατοκαλλιέργεια και τη διατήρηση της ευζωίας των ζώων.
Η Πράξη υλοποιείται υπό τον συντονισμό του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, με τη σύμπραξη του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου, του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθήνας, του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ (ΕΙΠ) και τηςΜΗΤΣΑΚΟΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε., φορέων που δραστηριοποιούνται σε συμπληρωματικές επιστήμες και πεδία.
Το ΕΙΠ συμμετέχει στην Πράξη με το Υποέργο 3 με τίτλο «Επίδραση της υποκατάστασης του ιχθυαλεύρου από εντομάλευρα σε επιλεγμένους βιοδείκτες ανοσολογικής ετοιμότητας της τσιπούρας και του λαβρακιού» που έχει ως στόχο την ουσιαστική αξιολόγηση των προτεινόμενων σιτηρεσίων στην ανοσολογική ετοιμότητα της τσιπούρας και του λαβρακιού στις μικροβιακές προκλήσεις στο πεδίο. Το ανοσολογικό σύστημα της τσιπούρας και του λαβρακιού, όπως συμβαίνει και στον άνθρωπο, επηρεάζεται εξίσου από διατροφικές διαταραχές με τις συχνότερα παρατηρούμενες ανωμαλίες να συμβαίνουν τόσο στην έμφυτη, όσο και στην προσαρμοστική ανοσία. Ως εκ τούτου, η συσχέτιση των μεταβολών του ανοσολογικού συστήματος των ψαριών σε σχέση με τη διατροφή τους, κατά κύριο λόγο, στην καθοδηγούμενη εκτροφή είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την επιτυχία της εκτροφής και τη διαφυγή οικονομικών απωλειών του κλάδου. Για αυτό το σκοπό, η έρευνά μας εστιάζεται στον έλεγχο επιλεγμένων βιοδεικτών ανοσολογικής ετοιμότητας της τσιπούρας και του λαβρακιού (αιμοποίηση, ενεργειακή μετατρεψιμότητα και αντιμικροβιακή ετοιμότητα των εκτροφών), ενώ παράλληλα διερευνούμε την επίδραση της υποκατάστασης του ιχθυαλεύρου από εντομάλευρα στην ανοσιακή απάντηση των Τ κυττάρων, την έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με τον μεταβολισμό, την ανοσολογική (κυτταροκίνες) ή την αντι-οξειδωτική απόκριση των ιχθύων στις πειραματικές εκτροφές, καθώς και τη φαγοκυτταρική λειτουργία και την οξειδωτική έκρηξη που αποτελούν βασικές αντιμικροβιακές λειτουργίες των μακροφάγων.
Η έρευνά μας έως τώρα δείχνει ότι η εκτροφή της τσιπούρας και του λαβρακιού με υποκατάσταση εντομοαλεύρων του T. molitor ή H. illucens, αντίστοιχα, από 20 έως 60% δεν έχει αρνητική επίπτωση τόσο στην αναπτυξιακή πορεία της εκτροφής της τσιπούρας και του λαβρακιού, όσο και σε αιματολογικούς και αντιμικροβιακούς παράγοντες που ελέγχθηκαν στον ορό των ψαριών. Επίσης, δεν έχει αρνητική επίπτωση σε παράγοντες της κυτταρομεσολαβητικής ανοσίας, τη φαγοκυτταρική λειτουργία, καθώς και τη γονιδιακή έκφραση κυτταροκινών σε κύτταρα και ιστούς της τσιπούρας και του λαβρακιού. Για ορισμένους δε δείκτες φαίνεται να δρα επί του θετικότερου.
Αποτελέσματα της έρευνάς μας έχουν ανακοινωθεί στα κάτωθι συνέδρια:
- AQUACULTURE EUROPE 2023, SEPTEMBER 18-21, 2023, Wien, Austria. Effects of Fishmeal Replacement by Defatted Tenebrio molitor on Metabolism and Immune Responses of European Seabass (Dicentrarchus Labrax). Efstathiou, A., O. Tziouvara, O.P. Tzortatos, M. Agallou, S. Roussos, D. K. Toubanaki, Y. Kotzamanis and E. Karagouni.
- 6η Ημερίδα Μεταπτυχιακών και Μεταδιδακτόρων ΕΙΠ, 4 Οκτωβρίου 2023, ΕΙΠ, Αθήνα, Ελλάδα. Επιπτώσεις της αντικατάστασης ιχθυαλεύρων από εντομοάλευρα του Tenebrio molitor σε κυτταρικές, γονιδιακές και ανοσομεταβολικές διεργασίες του Ευρωπαϊκού λαβρακιού (DicentrarchusLabrax). Τζιουβάρα, O., Μ. Αγάλλου, Ο.Π. Τζωρτζάτος, Σ. Ρούσσος, Δ.Κ. Τουμπανάκη, Ι. Κοτζαμάνης, Ε. Καραγκούνη.
